Antarktika’da Buz Dağlarında Gizemli Şekilde Görüldü
ABD ve İngiltere’nin ortak araştırma misyonu, Batı Antarktika’daki Dotson buz sahanlığının altında gizemli yapılar keşfetti. Araştırma ekibi, 2022 yılında otonom bir su altı aracı (AUV) olan Ran’ı kullanarak 27 günlük bir keşif gezisi gerçekleştirdi. Bu gezide, 621 milden (yaklaşık 1.000 kilometre) fazla mesafe kat eden Ran, buz sahanlığının alt tarafında daha önce bilinmeyen yapılar ortaya çıkardı. Bulgular, yakın zamanda Science Advances dergisinde yayımlandı.
Gothenburg Üniversitesi’nden okyanus bilimci ve araştırmanın baş yazarı Anna Wåhlin, daha önce buz raflarının zaman içindeki değişimlerini gözlemlemek için uydu verileri ve buz çekirdekleri kullanıldığını belirtti. Ancak, Ran aracılığıyla buzun alt tarafının yüksek çözünürlüklü haritalarını elde etmek, bu araştırmada bir ilkti. Wåhlin, bu durumu “ayın arkasını ilk kez görmek” gibi nitelendirdi.
Ran’ın görevleri, buz rafının alt tarafını detaylı bir şekilde haritalayarak araştırmacılara alt buzul akıntıları ve buz rafının hızlı erimesi hakkında önemli bilgiler sundu. Haritalar, buzun alt tarafının “zirve ve vadi buz manzarası” olduğunu, kum tepeciklerine benzeyen platolar ve oluşumlar içerdiğini gösterdi. Ayrıca, buzul boyunca dikey çatlaklarda yüksek erime belirtileri bulundu.
Araştırma ekibi, su akışından kaynaklandığına inanılan “gizemli damla şeklindeki girintileri” mevcut modellerin açıklayamadığını belirtti. Bu yeni süreçlerin anlaşılması, Antarktika buzunun erimesini daha iyi tahmin etmek için daha kesin modeller geliştirilmesine katkı sağlayacak.
Manitoba Üniversitesi’nden buzulbilimci ve çalışmanın ortak yazarı Karen Alley, Ran’ın ürettiği haritaların Antarktika’nın buz sahanlıklarını anlamada büyük bir ilerlemeyi temsil ettiğini söyledi. Buz sahanlığı tabanlarının ne kadar karmaşık olduğuna dair ipuçları olsa da, Ran daha önce hiç olmadığı kadar kapsamlı ve eksiksiz bir resim ortaya çıkardı.
Ne yazık ki, Ocak 2024’te Dotson rafına yapılan geri dönüş sırasında Ran, yalnızca bir dalıştan sonra kayboldu. Araştırma ekibi, çalışmalarına devam edebilmek için Ran’ı değiştirmeleri gerektiğini belirtti. Wåhlin, “Değerli verileri geri almamıza rağmen, umduğumuz her şeyi elde edemedik. Ran’ın yerini doldurup bu önemli çalışmaya devam edebilmeyi umuyoruz,” dedi.
